Ουσιαστική και συστηματική εργασία, που ανοίγει δρόμους και φωτίζει πολλά γεγονότα γύρω από τα ρεμπέτικα τραγούδια, αποτελεί η έκδοση «Για μια βιβλιογραφία του ρεμπέτικου (1873-2001)». Με πολύ μεθοδικ...

Ουσιαστική και συστηματική εργασία, που ανοίγει δρόμους και φωτίζει πολλά γεγονότα γύρω από τα ρεμπέτικα τραγούδια, αποτελεί η έκδοση «Για μια βιβλιογραφία του ρεμπέτικου (1873-2001)». Με πολύ μεθοδικό τρόπο, ο συγγραφέας Κώστας Βλησίδης έχει κάνει μια μεγάλη έρευνα που ασφαλώς βοηθά αποτελεσματικά όσους ασχολούνται με τη μελέτη, την έρευνα και το ρεπορτάζ γύρω από το ρεμπέτικο τραγούδι.

Το βιβλίο «Για μια βιβλιογραφία του ρεμπέτικου (1873-2001)», που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου, είναι ένας οδηγός που καλύπτει - σε πολύ μεγάλο βαθμό - τα κενά που παρουσιάζει η έρευνα γύρω από το κεφάλαιο ρεμπέτικο τραγούδι. Ασχολείται με μία πολύ μεγάλη χρονική περίοδο. Αρχίζει από την εποχή τών καφέ-αμάν (1873) μέχρι το 2001. Συμπεριλαμβάνει δηλαδή τη λεγόμενη προϊστορία αυτού του είδους τραγουδιού, την εποχή τών καφέ-αμάν και των αμανέδων.

Για την πληρότητα ή πολυπλευρότητα της πληροφόρησης σε αυτόν τον τομέα η βιβλιογραφία του Κώστα Βλησίδη επιλέχθηκε να είναι σχολιασμένη και μάλιστα σε ό,τι αφορά δυσεύρετα δημοσιεύματα, ελήφθη μέριμνα να ενσωματωθούν και αυτούσια αποσπάσματα των πρωτότυπων κειμένων. Οι παραπομπές που απαντούν στο κυρίως σώμα της βιβλιογραφίας γίνονται με το επώνυμο του συγγραφέα, ακολουθούμενο εντός παρενθέσεως από τον αύξοντα αριθμό καταχώρησης.

Tο ρεμπέτικο βιβλιογραφούμενο

Tου Kυρ. Nτελοπουλου

Kώστας Bλησίδης: «Για μια βιβλιογραφία του ρεμπέτικου (1873-2001)». Eκδόσεις του Eικοστού Πρώτου, 2002, σελ. 302.

H γνωριμία μου...

Tο ρεμπέτικο βιβλιογραφούμενο

Tου Kυρ. Nτελοπουλου

Kώστας Bλησίδης: «Για μια βιβλιογραφία του ρεμπέτικου (1873-2001)». Eκδόσεις του Eικοστού Πρώτου, 2002, σελ. 302.

H γνωριμία μου με το αξιόλογο αυτό έργο υπήρξε τυχαία. Oι βιβλιογραφίες δεν ακολουθούν τις τύχες και τα άστρα των άλλων βιβλίων, άσχετο αν αυτές είναι «πιο βιβλία» από οποιαδήποτε άλλα. Aγνοούνται από τα μέσα προβολής και λανθάνουν σε απόμερους πάγκους των βιβλιοπωλείων, όσα από αυτά γίνουν δεκτά με ευμένεια ή έστω με δισταγμούς. Oι συντάκτες τους δεν αποζητούν τη δόξα, αρκούμενοι στην ικανοποίηση από τον πείσμονα ερευνητικό αγώνα τους να συλλέξουν όσο μπορούν περισσότερα ευρήματα. Σε δεύτερη φάση αναζητούν αγωνιωδώς εκδότη και εφόσον κάποιος πεισθεί να αναλάβει την έκδοση μιας αντιεμπορικής εργασίας, επιβραβεύεται ηθικά και μόνο για τη συμβολή του στη δημοσιοποίηση ενός υλικού που αφορά λίγους και ειδικούς.

Tο ρεμπέτικο, τέχνη λαϊκή που γεννήθηκε, ωρίμασε και κατέλαβε δικαιωματικά και ισόβια αρμόζουσα θέση στα επιτεύγματα του αστικού πολιτισμού μας, έχει εξεταστεί και αξιολογηθεί από σοβαρούς μελετητές, ωστόσο όχι εκτεταμένα. Tα ζητήματα που χαρακτηρίζουν το είδος και το περιβάλλον, οι σχέσεις τους με τον κοινωνικό περίγυρο και άλλα, αναμένουν την εξέταση και τη μελέτη τους. H παρούσα συνθετική εργασία διαθέτει πολλές αξιοσημείωτες αρετές ώστε το «Για μια...» που ανοίγει τον τίτλο της να αντικρούεται με το σωστότερο «Mια...», γιατί το ρεμπέτικο ευτύχησε να αποκτήσει μια άξια βιβλιογραφική υποστήριξη.

O δημιουργός Kώστας Bλησίδης, άρτια καταρτισμένος φιλόλογος, συστηματικός ερευνητής και μαζί προσεκτικός, έμπειρος και με τα εκδοτικά και γνώστης των βασικών αρχών της βιβλιογραφίας, παραδίδει μια ανάλογη με τα προσόντα του εργασία, η οποία συν τοις άλλοις διακρίνεται όχι για το άσκοπο κυνήγι μιας ανέφικτης πληρότητας, αλλά την εμμονή του στην εξασφάλιση της εγκυρότητας.

Tα 2.396 λήμματα της Bιβλιογραφίας (2.262 ελληνικά και τα λοιπά ξενόγλωσσα) δίνονται σε αλφαβητική κατά συγγραφέα σειρά και όχι κατά τη γενικά ακολουθούμενη για άλλους λόγους χρονολογική. Tα δημοσιεύματα ενός συγγραφέα συγκεντρώνονται υπό το όνομά του και αποτελούν ένδειξη της συμμετοχής του στη μελέτη του θέματος και ολοκληρωμένες ενότητες. Tα λήμματα έχουν ενισχυθεί με πρόσθετες πληροφορίες του βιβλιογράφου, σχόλιά του και εύστοχες παρατηρήσεις. H μεταφορά απόψεων τρίτων αναβαθμίζει τις ψηφίδες ώστε στο σύνολό τους να δημιουργούν πρόγευση μιας προπλασματικής ιστορίας του αντικειμένου. H ρήση πως καλή βιβλιογραφία είναι αυτή που διαβάζεται, επιβραβεύεται. Aληθινή ακόμη και για ένα ασυνεχές αποσπασματικό «κείμενο» συνθεμένο με παράταιρες ψηφίδες.

H «Bιβλιογραφία του ρεμπέτικου» προσφέρεται στους ερευνητές και μελετητές εξασφαλίζοντας εκτεταμένη γνώση, απρόοπτες καταθέσεις, προσωπικές παρεμβάσεις δημιουργών, θέσεις και αντιθέσεις όπως δημοσιεύτηκαν τα τελευταία 128 χρόνια και σε εκτενή γεωγραφική έκταση. Eίναι μάλιστα παρήγορο πως πριν γραφεί η αληθινή ιστορία του ρεμπέτικου προηγείται η βιβλιογραφία του, γιατί παρουσιάζεται και αυτό το φαινόμενο: να έχουμε αντίστροφη σειρά! Aς ελπίσουμε σε μια συνέχεια με συμπληρώσεις δημοσιευμάτων που κρύβονται, ακόμη και των νεότερων χρονολογικά.

Το πνεύμα του τόνου
Βιβλιογραφία

ΜΑΝΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ

Ακόμη ένα βιβλίο για το ελληνικό τραγούδι και συγκεκριμένα για το ρεμπέτικο. Ακόμη ένα βιβλίο που δεν θα φτάσε...

Το πνεύμα του τόνου
Βιβλιογραφία

ΜΑΝΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ

Ακόμη ένα βιβλίο για το ελληνικό τραγούδι και συγκεκριμένα για το ρεμπέτικο. Ακόμη ένα βιβλίο που δεν θα φτάσει ίσως ποτέ στους κριτικούς. (Ευτυχώς έγραψε σχετικά στα «ΝΕΑ» για την έκδοσή του ο φίλος Π. Γεραμάνης).

Δεν είναι καθόλου περίεργο πια που σ' αυτό τον τόπο ολοένα μεγαλώνει η σειρά των μοναχικών ερευνητών. Ανάβουν το κεράκι τους και προχωρούν στα σκοτάδια. Μ' αυτό το κεράκι ο Κώστας Βλησίδης ανίχνευσε 2.396 λήμματα σε εφημερίδες και περιοδικά, όσα γράφτηκαν για το ρεμπέτικο τραγούδι από το 1873 ως το 2001.

Το ενδιαφέρον είναι ότι με το ρεμπέτικο ασχολήθηκαν εξίσου ικανοποιητικά και ο αστικός ελληνικός Τύπος και τα λαϊκά περιοδικά. Ακόμη και «αυστηρές», συντηρητικές εφημερίδες έχουν τη δική τους κατάθεση άσχετο αν τις περισσότερες φορές το κατακεραυνώνουν.

Αν σκεφτεί κανείς την εφιαλτική κατάσταση που επικρατεί στις βιβλιοθήκες μας μόνο τότε θα καταλάβει το μέγεθος της προσφοράς του ερευνητή. Θέμα δύσκολο, «απωθητικό», αδιάφορο, ξεχασμένο και ολίγον μουσειακό. Ποιον ενδιαφέρει αυτός ο μόχθος;

Θαυμάσιο το εύρημα του Κ. Βλησίδη να δημοσιεύει μικρά αποσπάσματα ορισμένων άρθρων ή να περιγράφει περιληπτικά το θέμα. Τώρα που υπάρχει το βασικό υλικό ίσως κάποτε δημοσιευθούν ολόκληρα. Ας είναι καλά να το συνεχίσει και για το ελαφρό τραγούδι.



ΤΑ ΝΕΑ , 20-02-2003 , Σελ.: P25
Κωδικός άρθρου: A17570P253

Μονοπάτια του ρεμπέτικου
Μια σημαντική προσπάθεια για τη βιβλιογραφική τεκμηρίωση ενός λαϊκού είδους


Υστερα από μια σειρά βιβλίων για το ρεμπέτικο τραγούδι, γραμμένων από έλληνες και ξέν...

Μονοπάτια του ρεμπέτικου
Μια σημαντική προσπάθεια για τη βιβλιογραφική τεκμηρίωση ενός λαϊκού είδους


Υστερα από μια σειρά βιβλίων για το ρεμπέτικο τραγούδι, γραμμένων από έλληνες και ξένους μελετητές, αλλά και έναν ανεξακρίβωτο αριθμό άρθρων για το ίδιο θέμα, εκδόθηκε πρόσφατα μια σημαντική εργασία με τίτλο Για μια βιβλιογραφία του ρεμπέτικου (1873-2001). Στον κατατοπιστικό του πρόλογο ο συγγραφέας και ερευνητής Κώστας Βλησίδης εξομολογείται ότι η προσπάθειά του οφείλεται στο γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια αυξήθηκαν σημαντικά τα σχετικά δημοσιεύματα, χωρίς να υφίσταται μια αυτόνομη και κάποιας πληρότητας βιβλιογραφία. Η παλιά εργασία του Ντίνου Χριστιανόπουλου (1961), αν και πρωτοποριακή, δεν καλύπτει σήμερα τις ανάγκες των αναγνωστών και των μελετητών, με δεδομένη μάλιστα την απουσία βιβλιογραφικών παραπομπών στα βιβλία των ποικίλων ρεμπετολόγων. Αφού μνημονεύσει τη συμβολή στο θέμα του Ηλία Πετρόπουλου (στο επίμετρο των Ρεμπέτικων τραγουδιών του) και της Γκέιλ Χολστ (στο βιβλίο της Δρόμος για το ρεμπέτικο), ο βιβλιογράφος δηλώνει ότι η εργασία του δεν διεκδικεί δάφνες πληρότητας, κάτι αυταπόδεικτα ουτοπικό, τη στιγμή μάλιστα που η έρευνά του διεξήχθη με δυσκολίες (οι βιβλιοθήκες στην Ελλάδα - το γνωρίζουν καλά οι ερευνητές - δεν προσφέρονται για κάτι τέτοιο).

Οπωσδήποτε η παρούσα εργασία διεκδικεί έναν βαθμό επάρκειας καθώς συγκεντρώνει σε έναν ενιαίο τόμο τα διάσπαρτα βιβλία και δημοσιεύματα αλλά και μια πληθώρα αθησαύριστων κειμένων για το ρεμπέτικο και τις διάφορες εκφράσεις του ελληνικού λαϊκού τραγουδιού. Σε αυτήν περιλαμβάνονται περίπου 2.400 λήμματα (άρθρα, ειδήσεις, κριτικές δίσκων, έρευνες, συνεντεύξεις, διαλέξεις, επιστολές, αναγγελίες θανάτων, χρονογραφήματα κτλ.), ελληνόγλωσσα και ξενόγλωσσα. Μερικά από τα άρθρα είναι γραμμένα από γνωστότατους ή διάσημους λογοτέχνες, καλλιτέχνες και μελετητές (Βάρναλης, Βασιλικός, Ταχτσής, Θεοδωράκης, Χατζιδάκις, Φαλτάιτς, Σπανούδη, Ψαθάς, Βεργόπουλος, Σχορέλης, Χατζηδουλής, Λεωτσάκος, Δαμιανάκος, Κοταρίδης, Κουνάδης, Λιάβας - υπάρχει και ένα του αστυνομικού συγγραφέα Γιάννη Μαρή). Πολλές πικρές σκέψεις ωστόσο προξενούν οι απόψεις ορισμένων διανοουμένων της Αριστεράς (Ξένος κ.ά.), οι οποίοι επιχειρούν να συκοφαντήσουν το ρεμπέτικο τραγούδι - είναι γνωστό ότι η επίσημη Αριστερά δεν είδε με καλό μάτι ούτε την τζαζ ή τη ροκ μουσική, που τις θεωρούσε ξενόφερτες. Γράφουν ότι το ρεμπέτικο έχει ατομικό και πεσιμιστικό χαρακτήρα, ότι στα ρεμπέτικα αρέσκονταν οι δοσίλογοι, οι μαυραγορίτες και οι χαφιέδες των Γερμανών
Φ. ΦΙΛΙΠΠΟΥ



Το ΒΗΜΑ, 02/02/2003 , Σελ.: S25
Κωδικός άρθρου: B13779S252
ID: 252757

Οι ρεμπετολόγοι του ντουνιά

Παρουσιάζουν ο ΝΙΚΟΣ ΝΤΟΚΑΣ και ο ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΑΛΑΜΑΡΑΣ

ΚΩΣΤΑΣ ΒΛΗΣΙΔΗΣ
Για μια βιβλιογραφία του ρεμπέτικου (1873-2001)
«ΕΙΚΟΣΤΟΣ ΠΡΩΤΟΣ», ΣΕΛ. 304, ΕΥΡΩ 20...

Οι ρεμπετολόγοι του ντουνιά

Παρουσιάζουν ο ΝΙΚΟΣ ΝΤΟΚΑΣ και ο ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΑΛΑΜΑΡΑΣ

ΚΩΣΤΑΣ ΒΛΗΣΙΔΗΣ
Για μια βιβλιογραφία του ρεμπέτικου (1873-2001)
«ΕΙΚΟΣΤΟΣ ΠΡΩΤΟΣ», ΣΕΛ. 304, ΕΥΡΩ 20

Το ρεμπέτικο είναι το λαϊκό αστικό τραγούδι αρχικώς ως άτυπη συνέχεια και ίσως εξέλιξη του δημοτικού -αγροτικού- τραγουδιού και μετά ως η έντεχνη μουσική έκφραση των απόκληρων και πάντως των μη προνομιούχων του άστεως. Αυτά βέβαια ίσχυαν μέχρι τότε που η δισκογραφία έκανε τα ρεμπέτικα τραγούδια γνωστά σε ευρύτερα λαϊκά στρώματα και αργότερα το ραδιόφωνο τα διέδωσε σε όλα τα μήκη και πλάτη της Ελλάδας. Σήμερα, ο μη γνώστης της ιστορίας του ρεμπέτικου θα νόμιζε πως αυτό ήταν από πάντα το τραγούδι των Ελλήνων, αλλά δεν είναι έτσι. Χρειάστηκε η βίαιη εσωτερική μετανάστευση, μετά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, για να υπερνικηθεί το δημοτικό τραγούδι στα λαϊκά στρώματα των πόλεων και των χωριών. Με τη βιβλιογραφική εργασία του ο Κ. Βλησίδης προσφέρει μια ανεκτίμητη υπηρεσία σε προσεχείς μελετητές του μουσικού αυτού είδους. Γιατί ώς τώρα υπήρξαν κάποιες απόπειρες ρεμπτετοβιβλιογραφίας, οι οποίες όμως ή δεν ολοκληρώθηκαν ή έμειναν ανεκπλήρωτες υποσχέσεις. Ετσι, δεν μπορεί παρά να συμφωνήσει κανείς με το μελετητή, όταν ισχυρίζεται πως η συγκομιδή του -συμπεριλαμβανομένης και της ξενόγλωσσης που μπόρεσε να εντοπίσει- «συνιστά μια πρώτη προσπάθεια καταγραφής και τιθάσευσης του σχετικού υλικού, συγκεντρώνοντας αφενός σε ενιαίο σώμα τη διάσπαρτη βιβλιογραφία και φέρνοντας αφετέρου στο φώς πληθώρα αθησαύριστων δημοσιευμάτων», προσφέροντας έτσι «μια επαρκή βάση εκκίνησης -και δεδομένων- για όποιον θέλει να προσεγγίσει το ρεμπέτικο τραγούδι». Κάπου 2.400 λήμματα, σχολιασμένα ώς επί το πλείστον. Καλή δουλειά.


ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 15/11/2002