Η
ιστορία του ρεμπέτικου είναι, η ιστορία του ελληνικού υποπρολεταριάτου σε μια υπό εκβιομηχάνιση κοινωνία. Η μελέτη της ιστορίας των ρεμπέτικων μας αποκαλύπτει τουλάχιστον τρεις μεγάλες κοινωνικές κατηγορίες, τρεις ομόκεντρους κύκλους απ όπου πήγασαν τα τραγούδια αυτά και επεκτάθηκαν προοδευτικά. Κατηγορίες οι οποίες σηματοδοτούν τους σταθμούς της πορείας που διανύθηκε κατά τη διάρκεια μισού αιώνα ως προς τη συλλογική έκφραση ενός ιδεολογικού και συγκινησιακού κόσμου ιδιαίτερου για κάθε μία από αυτές τις ομάδες και που οι συνθήκες της βίαιης και αναρχικής εισβολής των καπιταλιστικών σχέσεων στην έως χτες αρχαϊκή ελληνική κοινωνία εξηγούν τον ταυτόχρονα περιθωριογενή (σε σχέση με τη συνολική κοινωνία) και ενσωματοποιό (ως προς την εσωτερική συνοχή) χαρακτήρα.
|
|
(
-1922) Πρωτογενής περίοδος |
(1922-1940)
Κλασική περίοδος |
(1940-1953)
Εργατική περίοδος |
|
ΘΕΜΑΤΙΚΟΣ
ΚΟΣΜΟΣ |
Κυριαρχία
αναφορών στο χασίσι, τη φυλακή και στο
σινάφι των παρανόμων. |
Τραγούδια
του έρωτα και της θλίψης, χασικλίδικα,
της ρεμπέτικης ζωής. |
Εμφάνιση
ή αύξηση των τραγουδιών της εργατικής
ζωής, του ξενιτεμού, της μάνας. Τραγούδια
για την γυναίκα και τον έρωτα, της θλίψης,
του ονείρου. |
|
ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ
ΣΤΟΙΧΕΙΑ |
Ενορχήστρωση
απλή, αυτοσχεδιασμός. Λιτότητα
ποιητικού ύφους, πρωτογονισμός,
αυθορμητισμός. Κυριαρχία ρεμπέτικων
κοινωνιολεκτικών τύπων. Δημιουργός
ανώνυμος, διάδοση προφορική και
περιορισμένη. Χώρος παραγωγής ο τεκές
και η φυλακή |
Εμπλουτισμός
της λαϊκής ορχήστρας. Ποιητικό
ύφος όμοιο. Ελαφρά
υποχώρηση της ρεμπέτικης αργκό. Εμφάνιση
επώνυμων δημιουργών. Διάδοση
προφορική και από δίσκους. Χώρος
παραγωγής η ταβέρνα. |
Ενορχήστρωση
ουσιαστικά όμοια. Εξωραϊσμός
του ποιητικού ύφους. Αισθητή
υποχώρηση της αργκό. Δημιουργοί
επώνυμοι :διευρυμένη διάδοση μέσω
δίσκων. Χώρος
παραγωγής η ταβέρνα. |
|
ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΟΣ
ΚΟΣΜΟΣ |
ʼρνηση
προσχώρησης στην κυρίαρχη ιδεολογία.
Ιδιαίτερος κώδικας αξιών, ηθικής,
κανόνων κοινωνικής
συμπεριφοράς. Υπεραξιολόγηση της ζωής
της παρανομίας. |
Ταυτόχρονη
άρνηση και παραδοχή της κυρίαρχης
ιδεολογίας. Κατάσταση
α-νομική, σύγκρουση των υποπολιτισμικών
αναφορών. |
Προοδευτική
ένταξη στην εργατική ιδεολογία. Απόρριψη
των υποπολιτισμικών αναφορών. |
|
ΣΥΓΚΙΝΙΣΙΑΚΟΣ
ΚΟΣΜΟΣ |
Κλίση
προς τις απολαύσεις, ηδονισμός,
Υπερηφάνεια. |
Ηδονισμός,
μοιρολατρία, απαισιοδοξία, φυγή. Υπερηφάνεια,
απολογητικές στάσεις, μεταμέλεια |
Υποχώρηση
ηδονισμού και φυγής. Εγκαρτέρηση. Διάχυτη
μελαγχολία. |
|
ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΕΣ
ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΟΜΑΔΕΣ |
|
Συμβίωση
παράνομων ομάδων και μαζών του λούμπεν
προλεταριάτου. Συνύπαρξη
συγκροτημένων ομάδων και συνόλων ατόμων
ανοργάνωτων, διάσπαρτων και μοναχικών |
Υποπρολεταριακές
μάζες (άνεργοι, περιστασιακοί εργάτες). Τάση
συγχώνευσης στην εργατική τάξη. Κοινωνικό
σύνολο οργανωμένο και ανοικτό. |