Οι ταβέρνες και τα ρεμπετάδικα του Περάματος

Moderators: Stelios Lambropoulos, theocharis

Stelios Lambropoulos
Posts: 218
Joined: Mon Aug 20, 2007 10:02 pm

Οι ταβέρνες και τα ρεμπετάδικα του Περάματος

Postby Stelios Lambropoulos » Sat May 12, 2007 6:07 pm

ΟΙ ΤΑΒΕΡΝΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΡΕΜΠΕΤΑΔΙΚΑ ΤΟΥ ΠΕΡΑΜΑΤΟΣ
του Τάσου Π. Καραντή

Μπορεί το ρεμπέτικο τραγούδι να έκανε την εμφάνισή του στους τεκέδες στις φυλακές, αλλά και στις λαϊκές γειτονιές, όμως, οι χώροι στους οποίους αναπτύχθηκε και διαδόθηκε μαζικά ήταν οι ταβέρνες.

Η ταβέρνα, ως χώρος, αποτελεί την εξέλιξη και συνέχεια των “προγόνων” της, του κρασοπουλειού και του καπηλειού. Οι ανάγκες(το “κέφι”, το “γλέντι”, το “ντέρτι”, η “καψούρα”) που τη δημιούργησαν, ως συμπλήρωμα του καφενείου, αλλά με εντελώς αντίθετες λειτουργίες απ’ αυτό, την έκαναν να διατηρηθεί από τον καιρό της οθωμανικής αυτοκρατορίας ως τις μέρες μας. Έτσι η ταβέρνα, ως χώρος αποφόρτισης και ξεσπάσματος του ατόμου με διαδικασίες όπως το τραγούδι κι ο χορός, σε συνδυασμό με την κατανάλωση του κρασιού, λειτούργησε ως κέντρο δημιουργίας, διάσωσης και διάδοσης λαϊκών παραδόσεων και αξιών.

Από τις υπόγειες και ημιπαράνομες ταβέρνες, τα “καταγώγια”, η ρεμπέτικη παράδοση “εξελίχτηκε”, σχηματίζοντας μουσικά σχήματα, και δημιούργησε καινούριες ταβέρνες. Οι χώροι αυτοί των καινούριων ταβερνών απέκτησαν δύο νέα στοιχεία. Το ένα, παρμένο από τα παλιά καφέ-αμάν, είναι το πάλκο, η εξέδρα για τους μουσικούς και τους τραγουδιστές. Το δεύτερο είναι η πίστα, όπου οι θαμώνες μπορούν να χορέψουν ομαδικά ή ατομικά. Οι ταβέρνες αυτές αργότερα ονομάστηκαν “μπουζούκια” από τα συγκροτήματα μπουζουκιών που έπαιζαν εκεί.

Από τότε πού δημιουργήθηκαν οι παραλιακές ταβέρνες του Περάματος, ακούγονταν σ’ αυτές το ρεμπέτικο τραγούδι. Γι’ αυτό κι έμειναν πασίγνωστες ως τα ρεμπετάδικα του Περάματος. Κι αν ο Πειραιάς κι η Δραπετσώνα με τους ημιπαράνομους χώρους τους θεωρούνται η πηγή, τουλάχιστον του πειραιώτικου, ρεμπέτικου, θα πρέπει να απασχολήσει, στο μέλλον, τους ερευνητές και η ξεχωριστή διάσταση κι ο ρόλος του Περάματος στο ρεμπέτικο τραγούδι, αφού οι πρώτες ταβέρνες δημιουργήθηκαν εκεί στις αρχές της δεκαετίας του ’30. Πράγματι, από το αρχείο της πρώην Κοινότητας Περάματος πληροφορούμαστε ότι, κατά την περίοδο 1928-1934, υπήρχαν μερικά, κάπως εμφανίσιμα κέντρα “διά την προσέλκυσιν εκδρομέων και παραθεριστών”. Εξάλλου ξακουστοί ρεμπέτες σύχναζαν, την ίδια χρονική περίοδο, στα ρεμπετάδικα του Περάματος, όπως, για παράδειγμα, ο ρεμπέτης-στιχουργός και διαβόητος άγριος μάγκας και νταής του Πειραιά Νίκος Μάθεσης-Τρελάκιας, όπου σώζεται φωτογραφία του στο Πέραμα το 1931.(βλ. βιβλιογραφία Η. Πετρόπουλος, σελ. 423).



Image

Στα λαϊκά ταβερνάκια του Περάματος

«Γεμάτο καημό ακούστηκε το τραγούδι της “Γοργόνας” :

Δυο πόρτες έχει η ζωή
Άνοιξα μια και μπήκα.
Σεργιάνισα ένα πρωινό
κι ώσπου νάρθει το δειλινό
από την άλλη βγήκα.



Γύρω από τη “Γοργόνα” με το φανταχτερό φόρεμα και τους λαϊκούς μουζικάντηδες με το βαρύ ύφος ένας ολόκληρος κόσμος, γνήσιος και γραφικός, άκουγε το τραγούδι που έπαιρνε μέσα στην ψυχή του παράξενες προεκτάσεις, που γινόταν ένα με τον ανέκφραστο καημό που έκλεινε τούτο το κυριακάτικο δειλινό στο ταβερνάκι του Περάματος.

Από αυτά τα λαϊκά ταβερνάκια του Περάματος…ξεκινά το γνήσιο λαϊκό τραγούδι…».

Αυτά έγραφε, το 1961, ο γνωστός λαογράφος Νέστορας Μάτσας με αφορμή ένα ντοκιμαντέρ που γύρισε ο οπερατέρ Ανδρέας Αναστασάτος με θέμα την ιστορία ενός μπουζουκιού. Και συνέχιζε ο Ν. Μάτσας: «…πήγε στα κέντρα του Περάματος και μίλησε με τους κυριώτερους εκπροσώπους της λαϊκής μουσικής. Όλοι στάθηκαν πρόθυμοι συνεργάτες του και, φυσικά, πρώτοι και καλύτεροι οι δυο κορυφαίοι, ο Τσιτσάνης κι ο Μητσάκης.»(βλ. βιβλιογραφία Ν. Μάτσας).

Ο Τσιτσάνης κι ο Μητσάκης λοιπόν, αλλά κι ο Παπαϊωάννου, ο Μανώλης Χιώτης, ο Μανώλης Αγγελόπουλος και τόσοι άλλοι λαϊκοί μουσικοί της εποχής πέρασαν κι έβαλαν τη σφραγίδα τους, γράφοντας ιστορία, στις ξακουστές ταβέρνες του Περάματος που η πορεία τους ξεκινά από τις αρχές της δεκαετίας του ’30, για να φτάσει στο απόγειό της και να γνωρίσει εποχές δόξας τις δεκαετίες του ’50 και του ’60. Και δίπλα στα μεγάλα αυτά ονόματα του ρεμπέτικου και λαϊκού τραγουδιού έδιναν το παρών και μεγάλοι καλλιτέχνες και ηθοποιοί, όπως ο Γιώργος Φούντας, η Μελίνα Μερκούρη, ο Αλέκος Αλεξανδράκης, η Αλίκη Βουγιουκλάκη που συχνά κατέβαιναν στις ταβέρνες του Περάματος για να ακούσουνε αυθεντικό ρεμπέτικο και λαϊκό τραγούδι και, μαζί τους, κι απλός λαϊκός κόσμος απ’ όλες τις περιοχές της Αθήνας και του Πειραιά.

Η Κούλα Καραμηνά- Πόθου μας δίνει μια χαρακτηριστική εικόνα στο βιβλίο της «Βγαίνω και τα φυλάς»(σελ. 106-107):

«Στο Τέρμα υπήρχαν οι ψαροταβέρνες και τα μπουζούκια. Ερχόντουσαν από διάφορες περιοχές να διασκεδάσουν και να φάνε φρέσκο ψάρι. Ο άλλος κόσμος, που δεν είχε χρήματα να περάσει το κατώφλι του κέντρου, κοιτούσε τις τραγουδίστριες κι άκουγε το πρόγραμμα στριμωγμένος μπροστά στο κάθε μαγαζί. Οι τζαμαρίες το χειμώνα ίδρωναν από την ζέστη και την κάπνα κι οι απ’ έξω προσπαθούσαν να διακρίνουν τις φιγούρες των γλεντζέδων. Τα πιτσιρίκια κάθονταν αναπαυτικά στους ώμους των πατεράδων. Φασαρία, φωνές προσπάθεια για να δουν όλοι τζάμπα το θέαμα, μέχρι που οι μαγαζάτορες έβαλαν κόλλες χαρτί ή κουρτίνες και τέλος.».

Return to “Παρουσιάσεις”

Who is online

Users browsing this forum: No registered users and 6 guests